Her gün merdiven inip çıkarken, oturup kalkarken ya da spor yaparken en çok yükü diz eklemleri taşır. Ancak bu yoğun kullanım, zamanla dizlerde yıpranma ve kalıcı ağrılara yol açabiliyor.
Diz sağlığı, yaşam kalitesinin korunmasında kritik bir rol oynuyor; çünkü vücudun tüm ağırlığı bu eklemlere biniyor. Acıbadem International Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Tuluhan Yunus Emre, diz ağrısının ihmal edilmemesi gerektiğini vurguluyor:
“Dizden gelen her ağrı bir uyarı niteliği taşır. Ağrıyı ‘geçer’ diyerek hafife almak diz sağlığını kalıcı biçimde tehdit eder. Yıpranma başladığında süreç sessiz ama ilerleyicidir.”
Diz Yıpranmasının 7 Temel Nedeni
Diz eklemi, menisküs, bağlar ve kıkırdak yüzeylerden oluşan karmaşık bir yapıya sahiptir.
Zamanla bu yapı, çeşitli faktörlerin etkisiyle bozulabilir.
Prof. Dr. Tuluhan Yunus Emre, dizleri en çok yıpratan yedi nedeni şöyle sıralıyor:
-
Fazla kilo
-
Aşırı fiziksel aktivite
-
Sürekli diz üzerinde iş yapmak veya çömelmek
-
Kas zayıflığı
-
Sert zeminde yapılan sporlar
-
Metabolik hastalıklar (diyabet, tansiyon, yüksek kolesterol)
-
Yanlış ayakkabı veya tabanlık kullanımı
Prof. Emre’ye göre diz yıpranmasının en yaygın nedeni fazla kilo:
“Her fazla kilo dize binen yükü katlar. Zamanla kıkırdak yüzeyleri aşınır, ağrı ve hareket kısıtlılığı kaçınılmaz hale gelir.”
Geceleri Uyandıran Diz Ağrısı Ciddi Bir Sinyal Olabilir
Dizlerdeki yıpranma süreci, başlangıçta hafif ağrılarla kendini gösterir. Ancak ilerleyen dönemde kıkırdak kaybı, menisküs yırtıkları ve osteoartrit (kireçlenme) gelişebilir.
Prof. Emre, kireçlenmenin halk arasında “paslanma” olarak nitelendirilmesine dikkat çekiyor:
“Aslında paslanma değil, eskimedir. Dizdeki kıkırdak dokular aşındıkça dizden ses gelmesi, merdiven inip çıkarken ağrı, geceleri uykudan uyandıran sızı ve hareket kısıtlılığı gibi belirtiler ortaya çıkar.”
Bu Belirtiler Varsa Beklemeyin
Birçok kişi, diz ağrısını geçici bir durum olarak görüp doktora gitmeyi erteleyebiliyor. Oysa Prof. Emre, bazı belirtiler fark edildiğinde gecikmeden ortopedi uzmanına başvurulması gerektiğini söylüyor.
Bu belirtiler arasında:
-
Merdiven inip çıkarken zorlanma,
-
Dizleri bükülü tutmakta güçlük,
-
Dizden “klik” veya sürtünme sesi gelmesi,
-
Uzun süre otururken rahatsızlık,
-
Dizde şişlik, şekil bozukluğu veya “boşalma hissi”
-
Geceleri uyandıran ağrı
yer alıyor.
“Bu belirtiler kendiliğinden geçmez; aksine, erken müdahale edilmezse kalıcı hale gelir,” diyor Prof. Emre.
Evde Uygulanabilecek Basit Önlemler
Diz ağrısının tedavisi, altta yatan nedene göre değişir. Hafif vakalarda, istirahat ve basit destek yöntemleri yeterli olabilir.
Prof. Emre, evde uygulanabilecek bazı önerilerde bulunuyor:
-
Dizi zorlayan aktivitelerden kaçının,
-
Günde birkaç kez 15-20 dakikalık buz kompresi uygulayın,
-
Uygun diz desteği veya bandaj kullanın,
-
Ortopedik tabanlık veya destekleyici spor ayakkabılar tercih edin,
-
Kas dengesini güçlendiren hafif egzersizler yapın.
Ağrı şiddetliyse, doktorun önerisiyle steroid içermeyen antiinflamatuar ilaçlar kullanılabiliyor.
En Etkili Tedavi: Yıpranmayı Başlamadan Önlemek
Diz ağrısında en başarılı sonuçlar, yıpranma sürecine erken müdahale edildiğinde alınır.
Prof. Dr. Tuluhan Yunus Emre, erken teşhisin önemine dikkat çekiyor:
“Diz sağlığını korumanın temel adımları; erken tanı, kilo kontrolü ve doğru egzersizdir. Bu önlemler alınmadığında ağrı kalıcı hale gelir, hareket kısıtlanır ve yaşam kalitesi düşer.”
Ameliyat Son Çare, Ama Geciktirilmemeli
Çoğu diz ağrısında ameliyat gerekmez; fizik tedavi, egzersiz veya ilaç tedavisiyle ağrılar hafifletilebilir.
Ancak ilerlemiş vakalarda diz protezi gerekebilir.
Prof. Emre, ameliyat kararının geciktirilmemesi gerektiğini söylüyor:
“Bazı hastalar diz protezini ne kadar geç yaptırırlarsa o kadar iyi olacağını düşünüyor. Oysa bu doğru değil. Diz artrozu ilerledikçe kemik yapısı bozulur, ameliyatın başarısı düşer. Günümüzdeki modern teknolojilerle diz protezleri uzun yıllar aşınmadan kullanılabiliyor.”
Diz protezleri sayesinde hastalar hem ağrısız bir yaşam sürebiliyor hem de günlük aktivitelerini çok daha rahat gerçekleştirebiliyor.
Diz Sağlığına Bugünden Yatırım Yapın
Dizler, hayat boyu taşıdıkları yük nedeniyle en çok yıpranan eklemler arasında.
Erken dönemde alınacak basit önlemler — düzenli egzersiz, kilo kontrolü, doğru ayakkabı seçimi ve doktor takibi — gelecekte ağrısız bir yaşamın anahtarı olabilir.
Prof. Dr. Tuluhan Yunus Emre’nin sözleriyle özetlemek gerekirse:
“Unutmayalım, dizlerimize 60 yaşında da, 70 yaşında da ihtiyacımız olacak. Onları korumak, geleceğe yapılacak en değerli yatırımdır.”
