Tütünün keşfedilmesinden bu yana sigarayı insanlığın başına gelen büyük felaketlerden biri olarak nitelemek sanırız yanlış olmaz. Önce sarma tütün olarak hayatımıza giren, sonra sigara olarak hayatımızda varlığını sürdüren bu bitki yüzyıllardır sağlığımızın en büyük düşmanı. Öyle ki akciğer kanserinin en büyük nedenlerinden biri sigara. Ancak sigara sadece akciğer kanserine neden olmuyor. Son yıllarda elektronik sigaranın da yaygınlaşmasıyla birlikte insanları hasta etmeyi sürdürüyor.
Tütün ürünleri sadece akciğer kanseriyle sınırlı kalmayan ciddi sağlık sorunlarına neden oluyor. Elektronik sigara kullanımının artmasıyla EVALI gibi yeni hastalıklar da gündemde.
Tütün ve tütün ürünlerinin neden olduğu sağlık sorunları sadece akciğer kanseriyle sınırlı değildir. Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Füsun Ülger, “Sigara vücuda alındığı andan itibaren yalnızca akciğerleri değil, neredeyse tüm organları etkileyerek ciddi hastalıklara yol açar,” diyerek tütün kullanımının düşündüğümüzden çok daha geniş çapta zararlara yol açtığını vurguladı.
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, her yıl yaklaşık 8 milyon kişi sigaraya bağlı hastalıklar nedeniyle hayatını kaybediyor. Bu ölümlerin 1.2 milyonu ise sigara içmediği halde pasif içici olarak sigara dumanına maruz kalan bireylerde görülüyor.
Sigaranın Tek Suçu Akciğer Kanseri Değil
Tütün ürünleri dendiğinde ilk akla gelen hastalık genellikle akciğer kanseridir. Ancak Prof. Dr. Füsun Ülger’e göre, “Akciğer kanserinin yanı sıra KOAH, tekrar eden solunum yolu enfeksiyonları, diğer organ kanserleri ve kalp-damar hastalıkları da sigaranın doğrudan etkileri arasında yer alıyor.”
Tütün kullanımına bağlı en yaygın hastalıklar şunlardır:
-
KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı)
-
Akciğer kanseri
-
Tekrarlayan üst ve alt solunum yolu enfeksiyonları
-
Karaciğer, mesane, yemek borusu, dil ve dudak gibi diğer organ kanserleri
-
Kalp ve damar hastalıkları
Elektronik Sigara Zararsız Değil: EVALI Hastalığına Dikkat!
Son yıllarda özellikle gençler arasında yaygınlaşan elektronik sigara (e-sigara) kullanımı, “daha az zararlı” olduğu düşüncesiyle tercih edilse de sağlık açısından ciddi riskler taşıyor.
Prof. Dr. Ülger, “Elektronik sigara kullanıcılarında akciğer sönmesi, akciğer zarında sıvı birikimi gibi ciddi komplikasyonlar görülüyor. Özellikle gelişim çağındaki bireylerde solunum sistemine verdiği hasar geri dönüşsüz olabilir,” ifadelerini kullandı.
ABD’de tanımlanan EVALI (Elektronik Sigara Kullanımı ile İlişkili Akciğer Hasarı) hastalığı, elektronik sigara kullanımının ne kadar tehlikeli olabileceğini gözler önüne seriyor. EVALI, öksürük, nefes darlığı, göğüs ağrısı, ateş ve mide bulantısı gibi belirtilerle kendini gösteriyor ve hastane yatışı gerektirecek kadar ciddi seyredebilir.
Pasif İçicilik de Tehlike Yaratıyor
Sigara sadece içene değil, çevresindekilere de zarar veriyor. Kapalı ortamlarda sigara içilmesi, çocuklarda astım ve kronik akciğer hastalıklarının gelişme riskini artırıyor. Prof. Dr. Ülger, “Sigara içmeyen kadınların bile KOAH’a yakalandığını görüyoruz. Özellikle çocuklar ve kadınlar pasif içicilikten en çok etkilenen gruplar arasında yer alıyor,” dedi.
3 Haftadan Uzun Süren Belirtileri Hafife Almayın
Tütün ürünlerine bağlı gelişen hastalıklar çoğu zaman erken belirtilerle kendini gösteriyor. Uzun süren öksürük, nefes darlığı ve balgam (özellikle kanlıysa) bu belirtilerin başında geliyor.
Tanı sürecinde akciğer grafisi ve solunum fonksiyon testlerinin yol gösterici olduğunu söyleyen Prof. Dr. Ülger, “50 yaş üstü sigara içicilerinde bu belirtiler varsa mutlaka tomografi çekilmesi gerekir. Erken teşhis, hayat kurtarır,” uyarısında bulundu.
20 yılı aşkın süredir sigara içen bireylerin her yıl düzenli olarak akciğer grafisi ve solunum fonksiyon testi yaptırması öneriliyor. Bu sayede erken dönemde KOAH veya kanser gibi hastalıklar saptanabilir.
Elektronik sigara gençler arasında alkol ve sigaradan daha popüler – Editörün Gözünden
Sigarayı Bırakmak Mümkün, Yeter ki Destek Alın
Sigara bağımlılığı, hem fizyolojik hem de psikolojik yönüyle ele alınması gereken bir sağlık sorunudur. Prof. Dr. Ülger, “Bazı hastalar sigaranın zararlarını bilse de bağımlılığın etkisiyle bırakmakta zorlanıyor. Ancak günümüzde nikotin replasman tedavileri, psikolojik danışmanlık ve ilaç desteği ile sigarayı bırakmak mümkün,” diyerek profesyonel destek almanın önemine dikkat çekti.
Gençler arasında farkındalık oluşturulması, sigaraya başlamadan önce önleyici tedbirlerin alınması ve kamuoyunun bilinçlendirilmesi büyük önem taşıyor.
