Günümüz ebeveynleri çocukların elinden dijital ekranları alamamaktan şikayetçi. Peki bunun en büyük sebebi ailelerin kendisi olabilir mi? Hiç bir anne ya da baba yok ki çocuğunun sağlıklı beslenmesine dikkat etmesin. Çocuklarımızın fiziksel gelişimine dikkat ettiğimiz kadar onların zihinsel gelişimine yeterince dikkat etmediğimizi belirten Prof. Dr. Acar Baltaş, “Bunu en net çocuk parklarında görüyoruz. Anneler-babalar parkta çocuklarını izlemek yerine kafalarını öne eğip telefonlarına bakıyorlar” diye konuştu. Peki ebeveynler 21. yüzyılda ve teknoloji çağında hangi büyük hataları yaparak çocuklarımızın geleceğini ve yetişkinliği etkiliyoruz? Prof. Dr. Acar Baltaş ile Editörün Gözünden programında konuştuk.
Çocukların ekran bağımlılığın en önemli nedeni anne babalar!
Çocukların ekran bağımlısı olmasının en önemli sebebinin bundan en çok şikayet eden anne ve babaları olduğunu belirten Prof. Dr. Acar Baltaş, “Anne -babanın çok küçük yaştan başlayarak çocuğun eline ekran vermesi, ekran karşısında yemek yedirmesi, kendi sohbetlerinde rahat edebilmek için çocuğa ekranı verip kendi hayatına devam etmesi bu bağımlılığın temellerini atıyor. Bu bağımlılık daha ileriki yıllarda sosyal medya bağımlılığına, ekransız hayatın adeta boş ve anlamsız olduğu yönünde bir algının doğmasına neden oluyor. Bugün bir oyun parkına gittiğinizde çocukların oyun parkında oynarken annelerin çocuklarını izlemek yerine ellerindeki telefona baktığını görüyorsunuz . O sebeple bu ekran bağımlılığının en temel sebebini anne ve babanın ekranla olan ilişkisi üzerinden düşünmek ve değerlendirmek gerekir” dedi.
Atom bombasından daha tehlikeli bir icat!
Ekran, sosyal medya bağımlılığı kişilik bozukluğuna ve psikolojik rahatsızlıklara neden oluyor!
Ekran üzerinden kurulan bir hayatın özellikle ergenlik yıllarında ve ergenliği takip eden ilk yıllarda doğurduğu sonuçların en başında düşük akademik başarı olduğunu belirten Prof. Dr. Acar Baltaş,
- “Okul başarısına düşüklük,
- Öz saygıda azalma (Çünkü ekranda başka hayatların en parlak taraflarını görme hayatın bütününün öyle olduğu yanılgısını doğuruyor ve genç kendi adına hak ettiği hayatı yaşayamadığına inanıyor),
- Güvensizlik (Ekranda kurduğu ilişkilerde, sosyal medyada kurduğu ilişkilerde seçtiği takma isimle “nickname”le veya avatarla kendi kimliğinden uzaklaşarak kendini farklı tanıtıyor ve bu da öz saygıyı düşürerek güvensizlik duygusunun ağır basmasına neden oluyor),
- Kaygı bozukluğu,
- Depresyon,
- Eğer psikiyatrik eğilimleri olan bir genç ise şizoid bozuklukların ortaya çıkması kaçınılmaz olabiliyor” diye konuştu.
Fast food bedenimiz için ne ise sosyal medyada beynimiz için o
İnsanların hayatla kurduğu ilişkide iki temel nokta olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Acar Baltaş, “Bunlardan ilki kendi özelliklerine uygun bir hayat tarzını seçmesi, bir de buna uygun olarak
gerçekçi beklentiler içinde olmasıdır. Ekranla kurulan ilişki ve sosyal medyada fazla zaman geçirmenin doğurduğu bir sonuç var; fast food’la beslendiğimiz zaman nasıl ihtiyacımız olmayan ve bize zarar verecek olan yağları alıyorsak beyin de aynı şekilde sürekli sosyal medya mesajlarıyla, ekrandan gelen mesajlarla dolduğu zaman, bunlarla yüklendiği zaman aynı şekilde atıllaşıyor, esnekliğini kaybediyor. Yani yüksek ekran zamanı düşük akademik başarı, yüksek ekran zamanı düşük sosyallik” ifadelerini kullandı.
Ekranın çocuklara ne yaptığı araştırıldı
İngiltere’de çok yakın zamanda yapılmış ve sonuçlarının yakında paylaşılmasının beklendiği bir araştırmadan bahseden Prof. Dr. Acar Baltaş, “İngiliz Eğitim Bakanlığı’nın gözetiminde
yürütülen, yani onun izniyle yürütülen bir araştırmada 13-15 yaş arasındaki çocukların telefonları 3 hafta süreyle alınıyor. Çocuklar araştırma kapsamında telefonlarını veriyorlar. Çocukların ilk tepkileri “kendimi çıplak gibi hissettim, elimden hayatım alınmış gibi hissettim, birdenbire kendimi boşlukta hissettim, telefon benim hayatla kurduğum bir bağ, onunla eğleniyordum, onunla vakit geçiriyordum” olurken 3 hafta sonunda söyledikleri “farklı hobiler keşfettim, arkadaşlarımla oynamaya başladım, yeni arkadaşlar edindim veya arkadaşlıklarım güçlendi” ifadeleri oluyor. Bunun yanında eğitimcilerin gözlemleri de çocukların göz temaslarının arttığı, derse odaklanma sürelerinin kısaldığı yönünde oluyor” diye konuştu.
Ekran perhizi uygulayın!
Anne babaların çocukların sağlıklarına, fiziksel sağlıklarına olağanüstü özen gösterdiklerini belirten Prof. Dr. Acar Baltaş, “Ancak ekranla çocuğun geleceği arasındaki ilişkiyi kurarken bunun onun hayatına getireceği, sağlıklı beslenmekten çok daha önemli zihinsel ve duygusal gelişimine yapacağı katkıyı hesaba katmıyorlar maalesef. Ne öneririm? Burada önerim gayet açık. Belirli sürelerle ekran perhizi uygulayın. Bunu yaşına göre gerekirse çocuğunuzla ortak karar vererek uygulayın yani yaşı 5’ten sonra olan çocuklara. Ama 5’e kadar doğrudan belki anlatarak uygulayabilirsiniz. Bu ekran perhizi nasıl olabilir? Günün belirli saatlerinde telefonla ve ekranla hiç ilişki kurmamak olabilir, akşam saatlerinde televizyon, yemek saatinde televizyonu açmamak, günlük olayları konuşmak, o gün ne öğrendiğini, yaşadığı ilginç bir şeyi bütün aile üyeleri konuşabilir, paylaşabilir. Böylece bir ortaklık yaratılabilir. Hafta sonlarının belirli sürelerini bütünüyle ekrandan bağımsız hale getirmek sosyalleşmeyi arttırır, aile içinde duygusal bağı güçlendirir ve çocukları da disipline eder” dedi.
“Disiplin kötü bir kelime değil”
Herkesin çocuğunu nasıl motive edeceğini düşündüğünü söyleyen Prof. Dr. Acar Baltaş, “Aslında burada motivasyona ihtiyaç yok. İhtiyaç olan şey disiplin. Dolayısıyla da anne babanın öncelikle kendini disipline etmesi gerekiyor. Disiplin Türk kültüründe hoş karşılanmayan bir kelimedir çoğunlukla. Oysa disiplin tutarlılıktır. Hedeflerde, ilkelerde, davranışlarda tutarlılıktır. Bu tutarlılığı gösterebilir aileler. En başta anne baba, çocuğun da bu tutarlılığı göstermesi beklenebilir. Çünkü disiplin içselleşmiş sorumluluk anlayışıdır. Bir adım sonra da zaten hayatın zorluklarıyla mücadele gücü geliştirmenin de temelini oluşturur” diye konuştu.
